Alarmerende fijnstofoverschrijding platteland

Slecht bericht voor stadsmensen die overwegen de stad te ontvluchten in verband met de vuile en ongezonde stadslucht. In een groot aantal ‘groene’ gemeenten met veel veehouderijen moet je helemaal niet wezen. Woon je in de buurt van een flinke varkensstal of pluimveehouderij dan krijg je zomaar twee keer zoveel fijnstof binnen als de ongelukkige stadsbewoner die vlak langs de A10, de A12 of de A13 woont.

Zoals bekend schrijft de Europese Richtlijn uit 1999 twee fijnstof normen voor. Je hebt de jaargemiddelde concentratie PM10. Die mocht aanvankelijk per 1 januari 2005 niet meer zijn dan 40 microgram/m3. Maar daarnaast heb je de zogenaamde 35-dagennorm. Die houdt in dat de daggemiddelde concentratie van 50 microgram/m3 niet vaker dan 35 dagen in een jaar mag worden overschreden.

Omdat de Nederlandse regering in 2005 (dus ruim 5 jaar na de vaststelling van de Europese Richtlijn), nog helemaal niets had gedaan om de te hoge fijnstofconcentraties terug te dringen, vroeg en kreeg Nederland uitstel van de Europese Commissie. Dat uitstel werd verleend tot 10 juni 2011. De Europese Commissie overwoog daartoe “Gezien het door de Nederlandse autoriteiten ingevoerde omvangrijke kader voor het beheer en de bewaking van de luchtkwaliteit is de Commissie ervan overtuigd dat de grenswaarde tegen 10 juni 2011 in alle betreffende luchtkwaliteitszones kan worden bereikt”.

Tot 10 juni 2011 zou een tijdelijk verhoogde grenswaarde voor fijnstof gelden: 75 overschrijdingsdagen. In het plattelandsdorpje Cuijk kwamen echter locaties voor waar die ruim 150 dagen werd overschreden, in Someren ergens tussen de 141-150 dagen, in Renswoude tussen de 101-110 dagen, op de Utrechtse Heuvelrug 91-100 dagen, in Peel en Maas 101-110 en in Nederweert ruim 150 dagen. In de RIVM Monitoringsrapportage 2012 tref je een lange lijst aan met overwegend kleine gemeenten waar de 35-dagen in 2011 fors werd overschreden.

In het verslag dat door de Nederlandse regering over 2011 naar de EU-Commissie is gestuurd wordt van deze ernstige overschrijdingen, ten onrechte, geen melding gemaakt. Er staat met zoveel woorden dat de tijdelijke verhoogde grenswaarde van 75 overschrijdingsdagen in geen van de agglomeraties werd overschreden. Dat is dus niet waar. Hij werd op veel locaties juist ruimschoots overschreden.

Overigens, waar komt de fijnstof van veehouderijen vandaan? Voor een groot deel wordt dat gevormd uit een teveel aan ammoniak, dat overigens een zeer schadelijk effect heeft op flora en fauna. Voor een ander deel betreft het “stalstof”, met name stof van veevoeders. Op zich is dat niet zo schadelijk voor de gezondheid (hooguit bij te hoge concentraties irriterend voor de luchtwegen), maar die fijnstof, die zich in de wijde omgeving van de veehouderijen verspreidt, is drager van de meest uiteenlopende van varkens, kippen, geiten, schapen en koeien afkomstige bacteriën, zodat die fijnstof allerlei infecties kan overbrengen.

In 2010 huisden in Nederland 4 miljoen melkkoeien, 12 miljoen varkens en 95 miljoen kippen. De productie van fijnstof door de veehouderij blijft ook volgens het NSL tot 2020 toenemen. De Nederlandse regering is dus klaarblijkelijk niet van plan om de veel te grote Nederlandse veestapel in te krimpen. Overigens, dat de Nederlandse regering in het verslag over 2011 aan de EU verzwijgt dat op tal van plaatsen ook de tijdelijke verhoogde grenswaarde fijnstof werd overschreden is een ernstige zaak. Dat moesten we maar snel bij de EU onder de aandacht brengen.